Serdarbulak’ta ki Rus Kışlası Neden Restore Edilmiyor?

Serdarbulak Rus Kışlası (Poşta Serdarbilaxe) adlı askeri yapı 1877 – 1878 Osmanlı – Rus Savaşı (93 Harbi) sonrası Ruslar tarafından İran – Rus sınırının güvenliğini sağlamak amacıyla 1887 yılında inşa edilmiştir. Büyük Ağrı Dağı ile Küçük Ağrı Dağı’nın sınırını belirleyen orta noktada inşa edilmiştir.

Bu kışla Îdir bölgesinde Tekaltı Rus Kışlası’ndan sonra inşa edilmiş ilk kışladır. Adını bir İran sınır serdarından alan Iğdır’ın Aralık ilçesine bağlı Serdarbulak yaylasında bulunmaktadır. 4000 metre alana sahip bu kışlanın inşaatı 1887’de tamamlanmıştır.

Kışla taşlarının Erivan’dan Serdarbulak’a taşınmasında Yukarı Aratan köyünden Hacı Timur oğlu Hacı Osman (Ataş)’da develeriyle taşımacılık işinde bulunmuştur.

Kışlanın köşe ve temel taşları, Erivan’daki taş ustaları tarafından yontularak deve sırtından taşınmak suretiyle Serdarbulak’a taşınmıştır. Kışlada kullanılan taşların hemen hepsi siyah lav taşından oluşmaktadır. İnşaattan sonraki yıllarda birçok insan görgü tanığı olmuş ve hatıralarını anlatmıştır.

Yaylanın tam orta yerinde bulunan kışlanın deniz seviyesinden yüksekliği 2400 metredir. Kışlanın kuzey, batı ve doğu olmak üzere üç ana kapısı bulunmaktadır.

Süvari birliğine ait olan yapı 30 odadan oluşmaktadır. Kışlada 500 kişilik süvari birliği barınmaktaydı. Şekli kare biçiminde olan kışlanın tavanı çam ağaçlarıyla kapatılmıştır.

I910’lu yıllarda Miho adında bir çobanın Rus askerleri tarafından öldürülmesi üzerine İran ahalisine mensup Xelikanlı Halit Ağa’nın adamları tarafından kışla saldırıya uğramıştır. Olayın haber verilmesi üzerine kışlayı korumak için Moskova’dan beyaz atlardan oluşan “Siviski Polk” adı verilen özel bir süvari alayı bölgeye gelmiştir.

Yaylalar süvari atların otlak sahası olarak da kullanılmıştır. Kışlanın hemen batısında yer alan “Domuz Yurdu” ise domuz çiftliği olarak kullanılmıştır.

Kışlanın su ihtiyacı Serdarbulak’tan sağlanmıştır. Kışla 1917 yılı Ekim ayına kadar faaliyet göstermiştir. Bolşevik yönetiminin yıkılması üzerine verilen talimat gereği anahtarı Bilican köyünün ileri geleni Abdal oğlu Mahmut’a (Mehmude Evdêl) verilmiş ve kışla terk edilmiştir.

Definecileri saymaz isek günümüze kadar kışla üzerinde herhangi bir arkeolojik kazı çalışması yapılmamıştır. Şimdiye kadar aslına uygun herhangi bir restorasyon çalışması da yapılmamıştır.

Serdarbulak’taki Rus Kışlası Ağrı Dağı’nda tüm tahribatlara rağmen günümüze kadar ulaşabilen nadir eserlerdendir.

Erzurum Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun 07.06.2012 tarih ve 127 sayılı karan ile tescil edilmiştir. Gün gittikçe tahribata uğrayan bu tarihi yapı bir an önce aslına uygun restore edilerek turizme kazandırılmalıdır.