Bugün 21 Şubat Dünya Anadil Günü..

Dünya Anadil Günü olarak 21 Şubat’ın seçilmesi 68 yıl önce Pakistan’ın resmi dili olarak Urduca’yı dayattığı Bangladeş halkının protestolarına dayanıyor. 1952’de Pakistan’ın ‘tek dil’ dayatmasına karşı ‘Bengal Dil Hareketi’nin 21 Şubat 1952’de yaptığı yürüyüşe güvenlik güçleri tarafından açılan ateş sonucu çok sayıda kişi yaşamını yitirmişti.
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) 1999 yılında aldığı kararla 21 Şubat gününü, “Uluslararası Anadili Günü” olarak kabul etti.
Her yıl 21 Şubat’ta kutlanan “Uluslararası Anadili Günü”, dünyanın dört bir yanında dil çeşitliliği ve anadil hakları konusunda farkındalık yaratmayı amaçlıyor. Bu özel gün, 2000 yılından bu yana dünya çapında çok dilli yaşamı ve kültürel çeşitliliği desteklemek amacıyla tüm dünyada kutlanıyor.
UNESCO verilerine göre, dünyada 5 bini yerli dili olmak üzere 7 binden fazla dil konuşulmakta. Bu dillerin sadece 106’sı resmi dil statüsünde.
Ana dille ilgili BM’nin paylaştığı verilerine göre dünyada her 2 haftada bir dil yok oluyor. Yok olan dille beraber dilin ait olduğu kültür ve toplumsal hafıza da yitip gidiyor.

Kürtçenin durumu ve anadilde eğitim
Uluslararası Anadili Günü, Kürtçe gibi milyonlarca insan tarafından konuşulan ancak resmi statüsü sınırlı olan dillerin korunması ve geliştirilmesi için ayrı bir önem taşıyor.
Kürt dili, yüzyıllardır çeşitli baskılara rağmen varlığını sürdürmeyi başarmış kadim bir dildir.
Ancak Kürtçenin eğitim ve kamusal alanda yeterince yer bulamaması, anadil hakları konusunda önemli bir tartışma konusu olmaya devam ediyor.
Son yıllarda Kürtçe eğitim ve medya alanında çeşitli gelişmeler olsa da, dilin gelecek nesillere aktarılması ve akademik alanda yaygınlaşması için daha fazla desteğe ihtiyacı var.
Ayrıca son yıllarda Türkiye’de ortaokullarda okutulan seçmeli derslerde Kürtçenin tercih edilmesi için kampanyalar yürütülüyor.
Türkiye’de birçok Kürt siyasi çevre, sivil toplum örgütü de Kürtçenin resmi dil olarak kabul edilmesini, anayasal güvenceye alınmasını ve eğitim dili olmasını savunuyor, bunun için mücadele ediyor.
Anadil eğitimi hayati önemdedir
UNESCO’nun verilerine göre, dünyada her iki haftada bir dil yok oluyor ve 21. yüzyıl sonuna kadar mevcut dillerin yarısının kaybolma tehlikesiyle karşı karşıya olduğu belirtiliyor.
Bu nedenle anadil eğitiminin desteklenmesi, dil haklarının korunması ve kültürel çeşitliliğin sürdürülmesi hayati öneme sahip.
Anadil, sadece bireysel bir iletişim aracı değil, aynı zamanda bir halkın kültürel kimliğini ve tarihi mirasını yansıtan en önemli unsurlardan biridir.
Uluslararası Anadili Günü, Kürtçe gibi tehlike altındaki dillerin korunması ve geliştirilmesi için farkındalık yaratma açısından kritik bir öneme sahip.
Anadil haklarını savunmak, sadece belirli bir topluluğun değil, tüm insanlığın kültürel çeşitliliğini ve ortak mirasını koruma sorumluluğudur.

Anadil nedir?
Sosyal bilimciler ve dil bilimciler, dili bir kültürün içinde varlığını sürdürdüğü bir çevre olarak da yorumluyor. Bir insanın dil edimini nasıl kazandığı biyolojik ve felsefi bir soru olarak varlığını sürdürse de dil insanın en mahrem parçalarından biri olarak görülüyor.
Chris Molesey, “Rüya gördüğün, düşündüğün, hatta başka dillerdeki düşünceleri bile fark etmeden çevirdiğin dil anadilindir” diyor.
Molesey’e göre dünyada, özellikle şehirlerde tek bir dille hayatı sürdürmek giderek zorlaşıyor. Herkes anadilinin yanında bir de “metropolitan” dil, yani şehir dili kullanıyor. Bunun anadil eğitimi dışında temel ekonomik sebepleri var.
Büyük şirketlerde çalışanlar dünyanın her yerinde şirket içi temel iletişim dil olarak İngilizce’yi tercih edebiliyor.
Molesey, “Dünyanın büyük şehirlerinde, doğduğumuzda öğrendiğimiz dil ile hayatımızı sürdürebilme olasılığımız gittikçe azalıyor” diye konuşuyor.
Molesey’e neden ana dili ve dil çeşitliliğinin önemli olduğu sorduğumuzda, “Neden ağaçlarda yalnızca bir çeşit kuş yoksa o yüzden” diye cevap veriyor ve ekliyor:
“Yok saymak için fazla önemli bir parçamız ana dilimiz. Bütün diller bambaşka evrenler gibi yapılanır. Dilin yapısı ve kullanılan kelimeler, kelime dağarcığı o dile özgüdür. Ve herkes kendini en iyi anadilinde ifade eder. Herkes için de kendi anadili duygu ve düşüncelerini ifade etmek için en uygun evrendir.”