Anlatılmak istenen bu kadar mı güzel anlatılır?.

36 yıldır günlük yazı yazan bir gazeteci olarak gazeteci meslektaşlarımızın yazdıklarını da yakından takip eden, okuyan biri olarak okuduğum yazılardan biri daha olan aşağıda okuyacağınız Nevval Sevindi’nin yazısı..
Gerçekten bir gazetecinin ve bir insanın anlatmak istediğini ‘bu kadar mı güzel anlatır’ dedirten aşağıda ki yazıyı okuduğumda İran değil, Türkiye’nin son 30 yılı ve gelecek olan güzelim yıllar diyemeyeceğimiz yılları gözümün önünden geçti..
HDP’nin bir AKP ile bir CHP ile, CHP’nin MHP kökenli İYİ Parti ile, adını sanını bilmediğimiz onca partinin yeri geldiğinde AKP ile yada CHP ile CHP gibi Saadet Parti ile yol aldığı bir süreci yaşayan ülkemin İran’ın 40. yılının anıldığı bir zaman da bir hayli zor bir o kadar da sancılı bir süreçte geçtiğini anlatan, ima eden Nevval Sevindi’nin yazısını sizin de anlayarak, satır altlarını çizerek ve ülkemin nereye gittiğini anlatan süreci de gözden geçirmenizi umuyorum.. İşte o yazı;

*İran İslam devriminin 40.yılı….
Devrimden önce ve devrim sırasında İran’daydım…
Devrimden sonra Irak savaşına kadar Tahran’daydım….
İran’da bütün insanları birleştiren faktör: Şah’ı devirmek fikriydi…
Sol parçalanmış doğal yapısındaydı, İran Komünist Partisi (TUDEH) eski bir siyasi organ olmakla birlikte tüm sol gruplar gibi yer altındaydı. Liderlik kabiliyeti yoktu.
Dini taassub ve sembolleri Şah da kullanıyordu. Şah “Allahın gölgesi” ve rüyalarında Hz. Ali ve İmamları görür , bunu topluma anlatırdı.
Humeyni güçlü dini başkent Kum ve ona bağlı din adamları sınıfının lideri olarak doğdu. Onunla yarışmak için daha fazla dini kullanma gafleti sadece Şah’ı değil, TUDEH parti liderini bile içeriyordu. İslami Sol sosyalizm akımı da güçlüydü. İslam’la sol birleşir uyumludur fikrindeydiler.
Herkes “önce Şah gitsin gerisi kolay…” dedi. Yerine ne konacağı ne düşünüldü ne konuşuldu. Kervan yolda düzülür teranesi Doğu hayalciliğiyle yürüdü.
Neden hayalcilik diyorum? Çünkü İran devamlı emperyalist güçlerin hedefinde, elinde ve Musaddık gibi büyük liderlerlerini CİA operasyonlarında kaybetmiş bir ülke. Hayal kuracak bir durum yok. Petrol var, gerisi boşluk….
İran’da yaşadıklarımı anı defterime ,oradan da 1990 – 91’de basılan kitabıma aktardım. O yıllarda yazdığım üç kitap çok iyi eleştiriler aldı.
“İki Ülke İki Devrim… Türkiye/İran” isimli kitabımda savunduğum tez Türkiye İran olamaz idi. Çünkü en büyük fark dini anlayıştadaydı. İkimizde İslam dinindeyiz ama kültürel uygulamalar yanı sıra din ulemasının akideleri de, yeri de çok farklıydı. Çok genç biri olarak benim bildiğim İslam, Rumelili adalar göçmeni ailemin ve Türk İslam anlayışının yaşanmasıydı.
Vatikan benzeri Kum kenti ve Vatikan örgütlenmesi kadar güçlü din adamları, onların geniş toprakları, mali gelirleri çok şaşırtıcıydı.
Bu sınıfı destekleyen de Bazar dediğimiz muhafazakar orta sınıftı.. İki sınıfın işbirliği liderliği ele geçirdi. Şah’ın gidici olduğu anlaşıldı.

Fransa Humeyni’yi misafir etti.
Şah İran’dan gittiği gün Tahran’da ve şehirlerde milyonlarca insan sokağa döküldü. Sevinç gösterileri sabaha kadar sürdü. Heykelleri yıkıldı.
Humeyni Tahran’a döndüğü gün mahşeri bir kalabalık sokaklardaydı, meydanları doldurdu. Humeyni’nin ilk konuşması bir demokrasi ve özgürlük manifestosu halindeydi. Herkes “artık istibdattan, işkence korkusundan, her türlü korkudan “kurtulduk sandı!
Humeyni söyledikleriyle toplumun sağ ve solda herkesin güvenini kazandı. Sonra İran’ın adı “İslam Cumhuriyeti” olsun buna da halk karar versin diye çok demokratik bir manevra yaptı. Referandum sonucu yüzde yüze yakındı neredeyse….
Bu noktada uyanan sol ve kentli sınıf olmuştu ama sayıları yetersizdi. İmamlara hiç güveni olmadığını belirten bir çok atasözüne sahip olmasına rağmen (ki buna da çok şaşırmıştım ) hayali iyimserlik, humanizm geçit vermedi.
Humeyni onu Tahran’a ve iktidara taşıyan tüm ekibi idam ya da öldürüldü.
Bir tek Cumhurbaşkanı olan Beni Sadr kaçabildi.
Dönüp dolaşıp diktatörlüğe geri dönülmüştü. Orduda ve muhalif isimlerde büyük temizlik yapıldı. TUDEH dahil yer altından çıkmış,deşifre olmuş herkes öldürüldü.
İran’da İslam ile sol birleşmemişti!
Hurafeler ve toplum mühendisliği kara bir perde gibi indi.
Kentliler akın akın kaçmaya başladı. 15 yaşında çocuklar Irak savaşında askere alındı aileler onları kaçırdı. Dağdan dereden tepeden Türkiye’ye kaçan da çoktu.

18 YIL SONRA HATEMİ NASIL SEÇİLDİ?
18 yıl sonra yine Tahran’daydım. Hiçbir gazetemizin muhabiri yoktu İran’da. Ben Yeniyüzyıl gazetesine dizi yapmak için gittim. Humeyni’nin adayı Natık Nuri dayatılmaktaydı ve kazanacaktı …. Hatemi’ye her türlü engelleme en üst seviyede yapılıyordu. Bu konuda bir çok kitap da yayınlandı sonra. Bütün Batı dünyası Natık Nuri kazanır diyordu. İran halkının direnişçi ruhu gitti reformist Hatemi’ye verdi. Sonuçlardan önce bunu nabız yoklamaları sonucu ben yazmıştım zaten.
Mollalar çok şaşırdı. Ama işi gayet sıkı tutuyorlardı. Topluma korku salan, insanların yaşam biçimini kontrol eden çeşitli örgütler kurdular.
İran “İslam” devrimiyle bir toplumsal model dayatan yüzyılın son devrimi oldu.
Mollalar neden güçlü? Sünni inanışta imamet yoktur.İman konusu değildir. Şiilik ise imamlığı iman konusu yaparak bir ruhban sınıfı yaratır.İmamlar geçmiş gelecek her şeyi bilen, Kuran-ı Kerim’in gizli anlamlarını çözebilen tek yetkili ağızlardır.Onlara karşı gelmek Kuran’a karşı gelmektir.Böylece ilahi bir sıfat kazanan İmam halka karşı sorumlu değildir,azledilemez.

Yetkisinin kaynağı , 12 İmam silsilesi yoluyla Allah’tır. İmam’a karşı gelen Allah’a karşı gelmiş olur.Yarı Tanrı-kral kültünün Şiilikte yatak bulması sonucu ruhban sınıfı doğar.
Sünni siyaset doktrinine göre, ”İslam’da devlet başkanı hiçbir salahiyetini Allah’tan devralmamıştır, hiçbir ilahi sıfat ve yetkiye sahip değildir. O, ümmetin diğer fertlerinden biridir. Onu başkanlık makamına getiren ümmettir yahut temsilcileridir.”
Benim Tahran’a indiğim gün “Toplumu doğruya davet etme, doğru yola getirme” haftasının başlangıcıydı. O gün büyük bir gösteri yapılmış ve kadınların nasıl giyinmesi gerektiği, tesettüre uygunluk, süslenme konusu ve eğlenme isteklerinin İslami icaplara uyması uzun uzun söylevlerle anlatılmış.
Eski pastarların zihniyeti ; kadınlar zararlı yaratıklardır ve potansiyel suçlulardır. Eski pastarların yerine yeni bir gençlik örgütü kurulmuş, bunlar motorsikletli yoksul gençler. İstediklerine yol kesip hesap sorma yetkisine sahipler.
Örneğin bir kız erkek yan yana yürürken evlilik cüzdanı ya da sigara belgesi sorabilirler. Bunlara karşı olduğunu dört Cumhurbaşkanı adayı da açık oturumda o zaman söylediler. Bu gençlere üniversiteden kontenjan sağlandığı için bu örgüte tüm liseliler rağbet ediyor.
Bunlar İslami yaşam tarzı uygulamalarında asayiş kuvveti olarak kullanılıyor. Kadınların vücudunun şekli belli olmamalı, mutlaka siyah çorap giymeliler, büyük siyah eşarplar takmalılar. Aslında bunun için yeni icat edilmiş modeller var. Megna denilen bu örtülerin bir çenenizi bile saklayan modeli var, bir de sadece yüzünüzü çerçeveleyen bir diğer modeli. Kadının her davranışı devlet tarafından belirleniyor.

İran’da yasada 9 yaşındaki kız yetişkin sayılır. Hem evlilik için hem ceza kanunu gereğince. Bu nedenle o yaştaki kızların çocuk programında tek başlarına şarkı söylemeleri herkesi sevindiren bir devrim olmuştu!
18 milyonluk İran devrim sonrası doğum kontrolünün yasaklanmasıyla 60 milyona çıktı 18 yılda. Sonra doğum kontrol hapları ve kanal bağlatma serbest bırakılmış.
Restoran Elbruz’a gitmiştim. Masada “Sayın misafirler lütfen İslami yiyecek kurallarına uyun” yazıyor. Uyarılardan kurtulma şansı yok.
Bir taksi şoförünün bana söyledikleri yaşama bakıştaki karamsarlığı aktarıyor: “biz artık nasıl yaşarız diye düşünmüyoruz nasıl rahat ölebiliriz diye düşünüyoruz. ”Sadece 30 yaş civarında olan bir insanın ülkesindeki yaşam sevincini yitirmesinin özetiydi bu.
İran yasal açıdan tam bir erkekler iktidarı. Erkeksen ne istersen yapabilirsin. Erkek karısının haberi bile olmadan onu boşayabilir ama kadının boşanma hakkı yok. Yurt dışına çıkmak, pasaport çıkarmak, çalışmak erkeğin iznine bağlı. Aydın ailelerde erkek karısına genel vekaletname vererek bu sorunu aşıyor. “Medeni bir toplum hem kadın hem erkek için önemlidir” diyen Hatemi böyle kazandı.
2.kez de kazandı ancak kültürel sahanın önünü açmaktan öteye gidemeyince hayal kırıklığı yarattı.
Kurulduğu günden bugüne İslam Cumhuriyeti en ağır yolsuzluklarla sallanıyor. Binlerce yolsuzluk sonucu hiçbir gazete ayakta kalamadı. Yazan kapatıldı. Ruhani de hala “yolsuzlukla mücadele ediyorum” diyor!
Ayetullah Humeyni “İlahi-Siyasi Vasiyet”inde devlet tasarımını tekrarladı:
“İslam ve İslami devlet ilahi bir olgudur ki tevhitçi olmayan ekollerin aksine bütün bireysel, toplumsal, maddi, manevi, kültürel, siyasi ve ekonomik işlere müdahale eder, onları kontrol eder ve insan ve toplumun terbiye ve maddi-manevi gelişiminde etkisi olan en ufak bir şeyden dahi sarfınazar etmez”.
Yani her şeye karışılır, birey yoktur, ancak yöneticilerin, mollaların yaptıklarını denetlenemez!

REFORMİST RUHANİ İKTİDAR KAVGASINA DA İŞARET ETMİŞTİ
İran Cumhurbaşkanı Ruhani, “Biz özgür bir ülkeyiz. Bu yüzden insanların kendilerini ifade etme hakkı var” dedi. Reformculara yakışan cevabı verdi.
İktidar kavgasını da işaret eden Ruhani acil olarak düzenlenen güvenlik zirvesinde yaptığı açıklamada ise olayları sadece dış güçlerin komplosu olarak görmenin hata olacağını söyledi. “İnsanların sorunları sadece ekonomik değil. Aynı zamanda daha fazla özgürlük talep ediyorlar” diyen Ruhani, siyasi ve kültürel reformlar gerçekleştirme girişimlerine karşı çıkan muhafazakârları dolaylı yoldan eleştirdi. Her zaman reformu Cumhurbaşkanlarının ayağı altına muz kabuğu koyan muhafazakarlar böylece gündeme geldi.
Ekonomik nedenler aslında pek hafif değil. Ruhani iktidarı kemer sıkma politikası izliyor orta sınıf bunaldı. Yumurta fiyatları bir haftada iki kat artınca millet sokağa döküldü. Bu Türkiye için anlaşılamaz bir şey! Ama İran halkı tarihinde ekmek pahalandı diye ayaklanıp bir gün hiç ekmek almayarak eski fiyatı kazanmış bir geleneğe sahip.
Ellerindekini kaybeden, ağır yolsuzluk ve işsizlikle bunalmış orta sınıf sokağa döküldü.
İnanılmaz petrol gelirine rağmen İranlılar son 10 yılda %15 yoksullaşmış…
Reformcular ve muhafazakar denen İmam kadroları arasında derin kavga hiç dinmedi…
40. yılında İran dünyadan tecrit edilmiş, tehdit altında yaşamını sürdürüyor. Humeyni’nin Ortadoğu’ya yayılmacı politikaları artık istenmiyor. Yine de ABD İran’ı Ortadoğu’da en büyük tehdit olarak gördüğünü söyleyerek yerleşiyor. Ekonomik , sosyal, kültürel ve siyasi bir çok sorunla boğuşuyor. Kadınlar her konuda baskı altında…. Bazı yumuşamalar olduysa da yasal alanda değişiklik yok. İran sineması Hatemi’nin desteğiyle girdiği yolda başarılar kazandı. Sansür granit bir kaya gibi düştüğü yerde duruyor.
Ancak toplumun muhalif sesi de kadınlar…. Başörtüsünü atma eylemi gibi iktidara doğrudan çakan eylemler….
Yeter ki rejimi devirme gayreti emperyalist Batı’dan gelmesin! Buna direnç var.
Şiilik inancının dinamikleriyle birleşince ufukta rejim değişikliği yok. Mehdi gelmeden bir şey meşru değil zaten.
Nevval Sevindi

Bu yazıyı okuyup, çevreme, sınır ötesine bakınca bugün Suriye’de Şam’da oturup, kendi kendini cumhurbaşkanı ilan edip, ‘seçim, meçim, demokrasi falan sonra..’ deyip, başta Suriye’de ki silahlı Kürtlere olmak üzere uçağı ,ile gelip, gittiği ülkemin de içinde olduğu herkese karşı aslında demir olan yumruğunu saklayıp, ‘Bir Suriye, Tek Suriye ve 3 Yıldız Bayraklı Suriye’ diyenleri de hatırlamak, görmek gerek diye de düşünmüyor değilim..